Đoản Khúc Lam Giang hay còn gọi tên khác là Đoạn Khúc Lam Giang là một trong 3 bàn bản, điệu nhạc hay dùng nhất trong cải lương hiện nay cùng với điệu Vọng Kim Lang và Phi Vân Điệp Khúc.
Sau khi sáng tác Phi Vân Điệp Khúc (dây đào), nghệ sĩ Văn Giỏi suy nghĩ cần một bài bản dây kép để hoà điệu đủ đào đủ kép. Ký ước tuổi thơ nghe đờn ca tài tử trên sông trỗi dậy, nghệ sĩ Văn Giỏi đã sáng tác thêm Đoản Khúc Lam Giang và được sử dụng phổ biến trong cải lương cho đến bây giờ.
Cũng như Phi Vân Điệp Khúc, Đoạn Khúc Lam Giang mang tính chất buồn ảm đạm, thê lương, ngậm ngùi.
Dùng khi diễn tả tâm trạng buồn, chia ly, não nề, ...
Điệu Đoản Khúc Lam Giang gồm 31 câu nhịp đôi. Song Lang được gõ ở những nhịp chính. Thông thường khi đưa vào các bài tân cổ, vọng cổ, điệu Đoạn Khúc Lam Giang sẽ lược bỏ đi một số câu để trở thành bản rút gọn. Bản rút gọn là từ câu 1 đến nửa đầu câu 15 và từ câu 27 đến hết câu 31.
Có 2 cách dạo đầu để vào bài:
Cách 1: Dạo từ nửa đầu câu 27 đến hết câu 31.
Cách 2: Dạo từ nửa đâu câu 28 đến hết câu 31.
Ký âm cơ bản của điệu Đoạn Khúc Lam Giang:
Ghi chú:
(Phần chữ in nghiêng màu nhạt bên dưới là phần sẽ lượt bỏ để rút gọn bản Đoạn Khúc Lam Giang).
() Gõ song lang
(-) Gõ song lang ở nhịp nội
(+) Gõ song lang ở nhịp ngoại
[ ] Câu đệm (không bắt buộc)
Dạo nhạc:
Cách 1: Từ nửa đầu câu 27
[27/ ... líu xê líu công xê (xang)
28/ Xế hò hò (-) xề u xang xế xáng (u)
29/ Xế xang ù xang xế (-) xề xế xang u xáng u liu (phạn)
30/ Liu phan xàng xề liu (-) liu xề líu công xê (xàng)
31/ Xề líu hò ỳ xang xê (liu) xề liu ý xế xáng xang y (lìu). ]
Cách 2: Từ nửa đầu câu 28
[28/ ... xề u xang xế xáng (u)
29/ Xế xang ù xang xế (-) xề xế xang u xáng u liu (phạn)
30/ Liu phan xàng xề liu (-) liu xề líu công xê (xàng)
31/ Xề líu hò ỳ xang xê (liu) xề liu ý xế xáng xang y (lìu). ]
Vào bài:
01/ (Ho) xề hò y (xang)
02/ Xang xê phan líu phán (xê) phán xê xang ỳ xang xê phán (xang)
03/ Xế xang hò (xê) phan líu phan xê phán xang y (hò)
04/ U xáng u liu (phan) liu u xáng xề xề xề u (xáng)
05/ Xế xang xề xang (xừ) phàn xừ xang xê cống (xê)
06/ Xề xê líu líu công (xê) xế xang xư xề phan xàng ỳ (liu)
07/ Liu hò liu liu ý liu phan (ỳ) ỳ xang xê cống xê xang ỳ (liu)
08/ Liu xáng ý liu phan (xàng) cống xê líu công xê xàng xê
09/ Hò y xang xê xế xang y | (hò) xề hò y (xang)
10/ Xê líu (-) líu công xê xang xế xang (xê)
11/ Líu (+) xế xang y (hò) xề hò y xang (-)
12/ Xê líu công xê xang (-) xề líu líu xề (phan)
13/ Líu xề phan líu xề phan liu ý (xề) phan líu xàng xê phán (ỳ)
14/ Ỳ xang xế hò | liu ý liu ý xề xề phan líu phan líu xàng xê xàng xê phán (ỳ)
15/ Y xang ỳ xang xê hò xê xang ỳ xang (xê) xề liu u xang xế liu u xang (xế)
16/ Xáng u liu phạn liu phan xề phan liu (liu) ỳ xang xế hò hò (hò)
17/ Xê (líu) phán xê xang (ỳ)
18/ Xang xê (líu) hò (phan)
19/ Líu phan (+) líu công (xê) líu ỳ xang xê cống xê y (xề)
20/ Ý xề phan liu y xáng y hò hò (-) xíu xê líu công xê (xang)
21/ Xế hò hò (-) xề u xang xế xang (u)
22/ Xế xang ù xang xế (-) xề xế xáng u liu (phạn)
23/ Liu phan xàng xề liu (-) liu xề líu cống xê (xàng)
24/ Xê líu hò ỳ xang xê (liu) xề liu y xế xáng xang y (lìu)
25/ Liu ý xề phan líu (xàng) xê phán ỳ ỳ xang xế (hò)
26/ Liu ý liu ý xề xề phan líu phan líu (xàng) xàng xê phán xê phàn ỳ ỳ xang ỳ xang xế (hò)
27/ Xế xang ỳ xang xế xang ý liu (-) líu xê líu công xê (xang)
28/ Xế hò hò (-) xề u xang xế xáng (u)
29/ Xế xang ù xang xế (-) xề xế xang u xáng u liu (phạn)
30/ Liu phan xàng xề liu (-) liu xề líu công xê (xàng)
31/ Xề líu hò ỳ xang xê (liu) xề liu ý xế xáng xang y (lìu).
Đêm thức thâu đêm, mẹ may chiếc áo cho con. Áo nào sờn vai, lời ru theo tháng năm dài. Áo mẹ sờn vai chai sạn cả đôi tay theo tháng năm dài đêm ngồi khâu áo. Bên mái tranh xiu ngọt ngào kỷ niệm lũy trúc bờ tre khói bếp... lam... chiều
Khi kết giao tình thân, tôi hiểu anh chân tình. Không sống cho riêng mình vì gia đình khó khăn quặn vai. Vững tin bước qua đường dài không màng đắng cay sầu đau. Tiếng nhạc lời ca đã xuôi khiến chúng ta từ hai kẻ lạ xa trở thành đôi bạn. Nhung gấm giàu sang như con nước ngoài sông khi đầy khi cạn nhưng tình bạn thiêng liêng luôn tha thiết chan hòa.
Anh chỉ về Miền Hạ mấy lần thôi, nhưng để lại trong em nhiều kỷ niệm. Miền Hạ chiều mây giăng, mưa trắng bay cho lòng thêm nhớ ai. Từ độ thương anh em càng thương quê mình Miền Hạ. Thương gió đưa hương theo trăng về giang ngã thương chiếc đò ngang hối hả khách sang bờ
Tôi trở về thăm em, sau tháng năm miệt mài xứ xa. Hỡi, hỡi cô lái đò sao đành lòng quên, bỏ sông bỏ đò, bỏ người tình xưa. Bước đi theo chồng, để dòng sông não nề lắng trôi, để tình tôi lỡ làng ước mơ.
Con tìm về nơi đây, nơi tháng năm êm đềm tuổi ấu thơ. Hàng cau vẫn như đón chờ, khóm trúc già với vườn cây ao cá. Ơi mái tranh xưa nay tôi trở về đây sao mà thân thương quá. Mái tóc cha yêu đã bạc màu theo năm tháng tần tảo gian lao nuôi các con thơ khôn lớn… nên… người. Con khắc ghi vào tim, bao nghĩa ơn sinh thành. Như thái sơn cao ngời, cho con tựa bóng cha ơi. Dẫu đi khắp nẻo đường đời, con nào kể hết công cha.
Ôi, biển rộng mênh mông nhưng thuyền kia còn có ngày cập bến. Núi dẫu có cao nhưng còn có người lên đến, nhưng tình mẹ cho con thật vô bến vô... bờ.
Hoa mai khoe sắc đưa hương đón chào xuân sang. Yến đang dệt nền xuân thắm trời xanh quê nhà. Cứ mỗi độ hoa mai khoe sắc vàng tươi đón ánh bình minh là em nghe lòng thổn thức. Rộn rã niềm vui chờ ngày xuân mới đi lễ đầu năm cầu chúc bao điều.
Ngoài kia mây xám mờ phủ không gian, len lén tâm tư tôi chợt nhớ thương về ngày xưa áo trắng. Cất bước ra đi về nơi xa vắng, em có biết nơi đây một
Cha ơi, sao cha nở bỏ chúng con, trong khi gia đình mình đang êm ấm. Ôi, cảnh tử biệt sinh ly, làm chia cắt đấng sinh thành, và trọn cả cuộc đời mình, cả tâm quyết chưa thành.
Trách anh vô tình hờn ghen, nên lòng em hết thương anh rồi, cho ân tình - dở dang từ đây. Thương lắm em ơi nhưng đành chấp nhận số phận trái ngang duyên đầu tan nát. Em đó anh đây như bèo dạt… xuôi… dòng.
