Phi Vân Điệp Khúc trong cải lương vọng cổ?

Phi Vân Điệp Khúc là một trong 3 bàn bản, điệu nhạc hay dùng nhất trong cải lương hiện nay cùng với điệu Vọng Kim Lang và Đoạn Khúc Lam Giang. 

Nguồn gốc:

Phi Vân Điệp Khúc là sáng tác của NSUT Văn Giỏi vào khoảng năm 1976. Thời bấy giờ, các nghệ sĩ thường ca các bài bản và các điệu lý cũ, ít những bài mới. Vì vậy, NSUT Văn Giỏi khi đó suy nghĩ và sáng tác ra Phi Vân Điệp Khúc để làm phong phú thêm các điệu nhạc để hoà tấu cầm ca.

Sau khi sáng tác Phi Vân Điệp Khúc được vài tháng, NSUT Văn Giỏi tiếp tục sáng tác điệu nhạc mang tên Đoạn Khúc Lam Giang.

Tính chất:

Đoạn đầu mang tính chất não nùng, buồn thảm. Đoạn điệp khúc, cũng gọi là Phi Vân Điệp Khúc Vỹ hoặc là Phi Vân Điệp Khúc (Lớp Vỹ) lại mang tính chất ai oán.

Ứng dụng:

Dùng khi diễn tả, kể lể tâm tình oán hận. Đoạn điệp khúc của điệu này rất hay nên được sử dụng phổ biến hơn đoạn đầu. Thường kết hợp đoạn điệp khúc với Đoạn Khúc Lam Giang để tạo thành một tác phẩm mang hướng tân nhạc. Ví dụ bài Bến Sông Chờ của tác giả Mạnh Quỳnh viết lời là sự kết hơp của Đoạn Khúc Lam Giang và đoạn điệp khúc của Phi Vân Điệp Khúc.

Đoạn điệp khúc của Phi Vân Điệp Khúc còn có thể sử dụng cho những cảnh vui tươi, nhộn nhịp nhưng rất hạn chế. Vì cơ bản, tính chất của điệu này là buồn sầu, oán hận.

Cấu trúc:

Điệu Phi Vân Điệp Khúc gồm 33 câu nhịp đôi. Song Lang được gõ ở những nhịp chính. Thông thường khi đưa vào các bài tân cổ, vọng cổ, điệu Phi Vân Điệp Khúc chỉ sử dụng đoạn điệp khúc hoặc đoạn đầu, ít khi sử dụng toàn bộ bài.

Ghi chú:

( ) Gõ song lang

(-) Gõ song lang ở nhịp nội

(+) Gõ song lang ở nhịp ngoại

Ký âm cơ bản của điệu Phi Vân Điệp Khúc

01/ Ý u liu phan xàng xề (liu) liu cồng xề xang (-)

02/ Xê cống xê ỳ xang xế (hò) liu liu phan xàng (-)

03/ Xê cống xê xang ỳ (liu) [hò y xang xê cống xê (xang)

04/ Xế hò y xang xê cống xê (hò) hò y xang xê líu] xáng u liu (phan)

05/ Phan phan líu (phan) liu xề liu xề líu (phan)

06/ Liu xề líu phan xề phan (-) liu líu liu phan (xề)

07/ [Hò y xang xê líu công (xê)] liu liu phan xề phan xàng ỳ (liu)

08/ U u (-) xáng u liu phàn liu phan xề phan (liu)

09/ [Hò y xang xê líu] liu liu phan (xề) hò y xang xê líu cống (xê)

10/ Ỳ (+) cống xê (-) líu công xê xang ỳ (xang)

11/ [Xê líu công xê xang] liu liu phan (xề) hò y xang xê líu cống (xê)

12/ Ỳ (+) cống xê (-) líu cống xê ỳ xang xế (hò)

13/ Liu liu phan xàng (-) xê cống xê xang ỳ (liu)

14/ Ý u liu phạn (-) liu liu ý xề phan xàng ý (liu)

15/ [Hò y xang xê líu] líu (xang) xáng xáng xế (xang)

16/ Xế xáng u liu liu phan (xề) liu xề liu u (-)

17/ Xế xế xáng u liu phàn (liu) hò xang xê cống (xê)

18/ Xang xừ xang xê (-) xế xáng u liu phàn (xế)

19/ Phàn liu xư ý (xư) liu phan xề liu phan (liu)

20/ Hò xang xê cống xê (xàng) ý xư liu (phan)

21/ Líu xê xang ỳ (-) xê cống xê xang ỳ (liu)

Điệp khúc:

22/ [Xề liu xư y xư liu (liu) xang ỳ cống xê ỳ xề phan (liu)]

23/ Líu líu líu hò (-) líu phan xê (xàng)

24/ Xê xàng xề phan (-) líu phán xê phán xê xang (ỳ)

25/ Xang ỳ công (-) líu công xê ỳ xang xê (hò)

26/ Liu xề u (-) xáng u liu phạn liu u xáng (liu)

27/ [Xề liu xư y xư liu (liu) xang ỳ cống xê ỳ xề phan (liu)]

28/ Líu líu líu hò (-) líu phan xê (xàng)

29/ Xê xàng xề phan (-) líu phán xê phán xê xang (ỳ)

30/ Xang ỳ công (-) líu công xê ỳ xang xê (hò)

31/ Liu xề u (-) xáng u liu phạn liu u xáng (liu)

32/ Liu xề u (-) xáng u liu phạn liu u xáng (liu)

33/ Liu xề u (-) xáng u liu phạn liu u xáng (liu)