Phi Vân Điệp Khúc là một trong 3 bàn bản, điệu nhạc hay dùng nhất trong cải lương hiện nay cùng với điệu Vọng Kim Lang và Đoạn Khúc Lam Giang.
Phi Vân Điệp Khúc là sáng tác của NSUT Văn Giỏi vào khoảng năm 1976. Thời bấy giờ, các nghệ sĩ thường ca các bài bản và các điệu lý cũ, ít những bài mới. Vì vậy, NSUT Văn Giỏi khi đó suy nghĩ và sáng tác ra Phi Vân Điệp Khúc để làm phong phú thêm các điệu nhạc để hoà tấu cầm ca.
Sau khi sáng tác Phi Vân Điệp Khúc được vài tháng, NSUT Văn Giỏi tiếp tục sáng tác điệu nhạc mang tên Đoạn Khúc Lam Giang.
Đoạn đầu mang tính chất não nùng, buồn thảm. Đoạn điệp khúc, cũng gọi là Phi Vân Điệp Khúc Vỹ hoặc là Phi Vân Điệp Khúc (Lớp Vỹ) lại mang tính chất ai oán.
Dùng khi diễn tả, kể lể tâm tình oán hận. Đoạn điệp khúc của điệu này rất hay nên được sử dụng phổ biến hơn đoạn đầu. Thường kết hợp đoạn điệp khúc với Đoạn Khúc Lam Giang để tạo thành một tác phẩm mang hướng tân nhạc. Ví dụ bài Bến Sông Chờ của tác giả Mạnh Quỳnh viết lời là sự kết hơp của Đoạn Khúc Lam Giang và đoạn điệp khúc của Phi Vân Điệp Khúc.
Đoạn điệp khúc của Phi Vân Điệp Khúc còn có thể sử dụng cho những cảnh vui tươi, nhộn nhịp nhưng rất hạn chế. Vì cơ bản, tính chất của điệu này là buồn sầu, oán hận.
Điệu Phi Vân Điệp Khúc gồm 33 câu nhịp đôi. Song Lang được gõ ở những nhịp chính. Thông thường khi đưa vào các bài tân cổ, vọng cổ, điệu Phi Vân Điệp Khúc chỉ sử dụng đoạn điệp khúc hoặc đoạn đầu, ít khi sử dụng toàn bộ bài.
Ghi chú:
( ) Gõ song lang
(-) Gõ song lang ở nhịp nội
(+) Gõ song lang ở nhịp ngoại
Ký âm cơ bản của điệu Phi Vân Điệp Khúc
01/ Ý u liu phan xàng xề (liu) liu cồng xề xang (-)
02/ Xê cống xê ỳ xang xế (hò) liu liu phan xàng (-)
03/ Xê cống xê xang ỳ (liu) [hò y xang xê cống xê (xang)
04/ Xế hò y xang xê cống xê (hò) hò y xang xê líu] xáng u liu (phan)
05/ Phan phan líu (phan) liu xề liu xề líu (phan)
06/ Liu xề líu phan xề phan (-) liu líu liu phan (xề)
07/ [Hò y xang xê líu công (xê)] liu liu phan xề phan xàng ỳ (liu)
08/ U u (-) xáng u liu phàn liu phan xề phan (liu)
09/ [Hò y xang xê líu] liu liu phan (xề) hò y xang xê líu cống (xê)
10/ Ỳ (+) cống xê (-) líu công xê xang ỳ (xang)
11/ [Xê líu công xê xang] liu liu phan (xề) hò y xang xê líu cống (xê)
12/ Ỳ (+) cống xê (-) líu cống xê ỳ xang xế (hò)
13/ Liu liu phan xàng (-) xê cống xê xang ỳ (liu)
14/ Ý u liu phạn (-) liu liu ý xề phan xàng ý (liu)
15/ [Hò y xang xê líu] líu (xang) xáng xáng xế (xang)
16/ Xế xáng u liu liu phan (xề) liu xề liu u (-)
17/ Xế xế xáng u liu phàn (liu) hò xang xê cống (xê)
18/ Xang xừ xang xê (-) xế xáng u liu phàn (xế)
19/ Phàn liu xư ý (xư) liu phan xề liu phan (liu)
20/ Hò xang xê cống xê (xàng) ý xư liu (phan)
21/ Líu xê xang ỳ (-) xê cống xê xang ỳ (liu)
Điệp khúc:
22/ [Xề liu xư y xư liu (liu) xang ỳ cống xê ỳ xề phan (liu)]
23/ Líu líu líu hò (-) líu phan xê (xàng)
24/ Xê xàng xề phan (-) líu phán xê phán xê xang (ỳ)
25/ Xang ỳ công (-) líu công xê ỳ xang xê (hò)
26/ Liu xề u (-) xáng u liu phạn liu u xáng (liu)
27/ [Xề liu xư y xư liu (liu) xang ỳ cống xê ỳ xề phan (liu)]
28/ Líu líu líu hò (-) líu phan xê (xàng)
29/ Xê xàng xề phan (-) líu phán xê phán xê xang (ỳ)
30/ Xang ỳ công (-) líu công xê ỳ xang xê (hò)
31/ Liu xề u (-) xáng u liu phạn liu u xáng (liu)
32/ Liu xề u (-) xáng u liu phạn liu u xáng (liu)
33/ Liu xề u (-) xáng u liu phạn liu u xáng (liu)
Trách anh vô tình hờn ghen, nên lòng em hết thương anh rồi, cho ân tình - dở dang từ đây. Thương lắm em ơi nhưng đành chấp nhận số phận trái ngang duyên đầu tan nát. Em đó anh đây như bèo dạt… xuôi… dòng.
Giờ thì đành chia tay, ai nỡ gieo cảnh tình đắng cay. Người ta sắp đi theo chồng, tôi ở lại tháng ngày quạnh quẽ. Hứa hứa chi cho nhiều thật nhiều rồi quên, gãy đôi nhịp cầu chia lìa đôi lứa. Nếu xưa không hẹn bây giờ đâu khổ sầu đớn đau
Từ lúc quen nhau chưa nói một lời gì, tỏ tình ta mến nhau. Nhiều đêm ngắm sao mơ ước duyên mình bền lâu, suốt đời tình thắm sâu. Đám cưới nhà ai rộn ràng con phố nhỏ. Có phải người tôi yêu từ dạo đó qua mấy mùa yêu mà chưa dám ngỏ đôi lời.
Anh đã yêu em từ lâu, yêu đắm say chân tình. Yêu từ trong tim mình chờ ngày về mối mai trầu cau. Út ơi chớ nên hững hờ để lòng này nhói đau từng đêm. Tuy ở thành đô mà lòng luôn nhớ về quê cũ, nhớ người em gái ngày xưa cùng anh tắm mưa hay trưa hè đi bắt ốc ôi cái tuổi thơ xưa anh còn nhớ mãi... trong... lòng.
Dế kêu bên ngoài thềm rêu, đêm từng đêm, xót xa não nề, ơi người: thấu chăng lòng đau. Nghe tiếng dế nỉ non trong đêm buồn nức nở, hay tiếng người đi nghẹn ngào thương nhớ, nuốt lệ lòng đau dang dở mối… duyên… đầu.
Nhớ nhau sao đành lòng quên, câu tình yêu Sắt son hôm nào, bao vui buồn Sẽ chia cùng em. Nay mất nhau, thấy lòng thêm đau, Mắt tuôn lệ trào Biết lòng còn thương Nên anh khóc thầm vấn vương. Em ơi dẫu nhớ dẫu thương, dẫu có yêu em trong niềm cay đắng, thì tình cũng ngăn đôi chia biệt… phương… trời.
Áo cũ sờn vai thì người phải đổi thay để khoác lên mình màu áo mới. Còn anh chán chê em nên đành lòng vong phụ áo cũ thay đi thì người cũng thay lòng.
Hãy uống đi anh chung rượu ly bôi đậm đà tình nghĩa. Rồi sáng mai đây bọn mình chia tay mỗi người một ngã, kẻ ở người đi cách biệt… quê… nhà. Bạn ơi tôi biết phải về đâu khi chén men sầu chưa dứt. Biết phải về đâu khi tình thân xa cách, biết phải về đâu khi sương gió phủ… giăng… đầy.
Cớ sao nỡ đành mình ơi, phụ tình tôi. Bến sông lững lờ, con đò nhỏ neo hững hờ trôi. Mình nỡ bỏ con mương có con cá bãi trầu rầu ai mà nguẩy đuôi lội ngược dòng không đớp móng. Cây khế ngoài bờ sông không thèm đậu trái, khế sầu ai mà lả tả nhụy… rơi… đầy.
Ốc đắng buồn ai, mà sao khóc thương một mình. Ốc đắng chờ ai, sao ra bến đợi ngó mong. Mà bò dọc bò ngang, bởi ai đành tâm phũ phàng. Ốc đắng lỡ làng, lỡ làng gãy nhịp cầu yêu. Không bước vào yêu đâu mang nhiều khổ lụy. Ai bảo tình yêu là nhạc là thơ là hoa là bướm, đã bay xa hoa tàn héo úa trách ai đây hay buồn ai đây khóc làm chi đã lỡ mối… duyên… đầu.
